+ Zornoloji: Bölüm IV veyahut JZ/ Mitos ve Ötesi

Bölüm I için; + Zornoloji: Bölüm I veyahut John Zorn/Masada
Bölüm II için; + Zornoloji: Bölüm II veyahut JZ/Otonom bir doğuş
Bölüm II için; + Zornoloji: Bölüm III veyahut JZ/Aşağı Manhattan 

Masada tepesi ve kalesi...

  1990'ların başlarında oluşturmaya başladığı songbook'a bu ismi uygun görmüştü John Zorn. Geçmişine yaptığı -şanlı ve kanlı tarihin- yolculuğuna ait bir tanımdı Masada. 1970'lerde başlayan müzikal arayışlarında belirli bir durağa gelmiş ve artık anlatılması gerekenin, konunun ne olduğunun arayışına başlamıştı. Böylece aidiyetine ilişkin bir söylev vücut buluyordu arayışlarının ortasında. Tanık oldukları, duydukları ona rehber olmuştu ve patikanın ucunda, Yeninin tarih anlayışını da benimseyecekti. Bir halk olmanın, üstüne düşen sorumluluğunu belki seküler ama anlatılana inançla bağlı kalarak yerine getirecekti. Masada projesi; sebepleri, işleyişi, güncelliği ile halihazırda onlarca tartışmaya gebedir ama bir o kadar Masada'nın kendisi de öyledir. Çünkü taşların üzerinde ki tarih, yalan ve gerçeğin griliğinde yansıtıyor güneşi bizlere.   

• "Bizler özgür erkekler olarak kalacağız ve Masada bir daha asla kaybetmeyecek"; [1]

  

  Ölü Deniz'in batı yakasından 476 metre yükseklikte, dört tarafı sarp kayalıklarla çevrili bir platodur Masada. İsrail'in güneyinde, Judea çölünün kıyısında taştan bir kale. [2]Günümüzde kabul edilen açıklamasıyla; Masada ismi coğrafik bir tanım olmasının yan sıra, Roma imparatorluğunu ve partizanlarını Yahudiye bölgesinden sürmek için kama-adamlar'ı tarafından başlatılan bir başkaldırının sonuçlandığı bölgedir. Kudüs'un düşüşüyle birlikte, Yahudi isyancıların sığındıkları ve yapım tarihi İÖ 37'e dayanan Masada kalesinde sayısı 960'ı bulan savaşçılar, Roma'nın 10. Lejyonuna teslim olmak yerine toplu intiharı seçerek özgür insanlar olarak ölmeyi göze almışlardır. [3] Her ne var ki modern İsrail'in mühim bir 'özgürlük' hikayesi olarak addedilen bir bölgesi/olayı olarak resmiyet kazanmış olsa da, Masada kalesinde gerçekleşen olaylar ve Masada kalesinin kendisi hakkında 2000 yılı bulan bir süreç boyunca hiç bir hatırat veya söylev var olmamıştır. İlk defa 1800 yıl önce Yahudi tarihçisi Flavius Josephus tarafından aktarılan bölge/olay, siyonizmin kurucularından Theodor Herzl tarafından Masada'nın 'haç bölgesi' ilan edilmesine kadar bu kayalık ve kayalıkta yaşanan trajedi yok sayılmıştır. [4]

  Geçmişi hakkında hala ciddi argümanlar olan bu tarihi bölge, 1960'larda İsrailli general ve arkeolog Yigael Yadin'in yaptığı kazılardan sonra; hızla ulusal ve kutsal bir bölge, aynı zamanda dini ve resmi bayramlarda İsrail halkı tarafından ziyaret edilen bir tarih haline geldi. Binyıllar sonra kendisine yapılan atıflarla; Masada kalesi, İsrail devletinin yeni jenerasyona sunabileceği bir sürekliliğin referansı ve yaklaşmakta olan savaşlarda, önce halkının ve ardından askerinin vatan-millet-sakarya düsturunu uygun düşünmesini sağlayacak bir olguydu artık. Böylece 10. Lejyonun ancak iki-üç aylık uğraşıları sonucu yapılan rampa ile tepesine varılabilen Masada kalesine, '60larda yapılan kazıların hemen ardından devlet tarafından yaptırılan telefirik ile dakikalar içinde çıkılabiliyordu. Hergün yüzlerce ilkokul öğrencisi ve bir o kadar turist tarafından ziyaret edilen kale, zamanla İsrail'in en yoğun turizm alanı oldu. [4] [5]

  Bugün görünen tarihinde, defalarca Roma'ya başkaldıran Yahudiler için; Masada şan ve şeref dolu bir olgudur. Lakin yakın zamanlara kadar devam eden bilimsel araştırmalar, tüm bu anlatıların birer uydurma olduğu ve ölümüne yakın Yadin'in bir röportajında dile getireceği "devlet böyle yapmamı istemişti" itirafıyla kazılar sırasında ortaya çıkan tutarsızlıkların sebepleri anlaşılacaktı. Hala İsrail'de belli kesimlere destansı bir tarih hissiyatı doğursa da, askeri eğitimini tamamlayıp yeminlerini yapmak üzere tepesine çıktıkları kalede "Bizler özgür erkekler olarak kalacağız ve Masada bir daha asla kaybetmeyecek" cümlesiyle biten yeminleri okuyan askerlerinde dahil olduğu bir kesim için yalanlardan ibaret bir harabedir Masada. [6]

+ Dipnot:

[1]: Recovered Roots: Collective Memory and the..., syf:138, Yael Zerubave, (1995)

[2]: Wiki-EN, Masada (erişim: 1 Şubat, 2014)

[3]: The Guardian gazetesi /İngiltere, Israel's Masada myth (erişim: 1 Şubat, 2014)

[4]: jaygary.com, The Myth That Was Masada (erişim: 1 Şubat, 2014)

[5]: Hareetz gazetesi /İsrail, No more heroes? Digging deeper into the Masada (erişim: 1 Şubat, 2014)

[6]: History News Network, Is the Truth About Masada Less Romantic? (erişim: 1 Şubat, 2014)